ათეროსკლეროზი აზიანებს ორგანიზმის სისხლძარღვებს და იწვევს სისხლის მიმოქცევის მოშლას სამიზნე ორგანოში (გულში – მიოკარდიუმის ინფარქტს, თავის ტვინში – ინსულტს, კიდურებში – განგრენას). ათეროსკლეროზის მთავარი გამომწვევი ფაქტორებია: მოწევა, დიაბეტი, ჰიპერტონია, მომატებული ლიპიდები სისხლში, სიმსუქნე.
პერიფერიული არტერიული ოკლუზიური დაავადება (პაოდ) არის უმეტესად ქვემო კიდურების არტერიების შევიწროვება. 65 წლის ასაკს გადაცილებული მოსახლეობის 1/5-ს აქვს ეს დაავადება, თუმცა ხშირად უსიმპტომოდ მიმდინარეობს. ათეროსკლეროზის პროგრესირებასთან ერთად არტერიის შევიწროვებაც პროგრესირებს.
უნდა აღინიშნოს, რომ იშვიათად პაციენტს აღნიშნული რისკ-ფაქტორების გარეშეც უვითარდება გამოხატული პაოდ.
პაოდ-ის კლასიკური სიმპტომია “ხანგამოშვებითი კოჭლობა”: პაციენტს გარკვეული მანძილის გავლისას ეწყება კიდურში (კიდურებში) კუნთების ტკივილი, რომელიც აიძულებს მას გაჩერდეს. კუნთების ტკივილი ადგილზე დგომით ქრება – პაციენტს შეუძლია კვლავ განაგრძოს სიარული. მოძრაობისას კიდურების ტკივილი განპირობებულია კუნთებში სისხლის მომარაგებისა და ჟანგბადის მიწოდების დაქვეითებით.
მკურნალობის გარეშე პაოდ პროგრესირებს და თანდათან ამცირებს სიარულის დისტანციას. დაავადების პროგრესირებას ზოგჯერ მივყავართ სისხლის მიმოქცევის კრიტიკულ მოშლასთან, რაც იწვევს “მოსვენებით ტკივილებს” (ე.ი. ტკივილებს სიარულის გარეშე) და, საბოლოოდ, განგრენასთან – ინფექციის გარეშე (“მუმიფიკაცია”) ან თანდართული ინფექციით (აბსცესი, ფლეგმონა). კიდურის გადასარჩენად სასწრაფო მკურნალობის გარეშე ასეთი კრიტიკული სიტუაცია ხშირად კიდურის დიდი ამპუტაციით მთავრდება.
ამდენად, დიდი მნიშვნელობა აქვს ეწვიოთ ექიმს კიდურებში სისხლის მიმოქცევის მოშლის სიმპტომების გაჩენისთანავე: ცივი, ფერმკრთალი კიდურები, ხანგამოშვებითი კოჭლობა, ტკივილი ტერფსა და ტერფის თითებში, შეუხორცებელი მცირე ზომის წყლულის არსებობა ტერფის არეში.
პაოდ-ის დიაგნოსტიკისთვის საჭირო გამოკვლევები: პაოდ დიაგნოზის დასასმელად საკმარისია ანამნეზი, კლინიკური გამოკვლევა და კოჭ/მხრის ინდექსის განსაზღვრა. დამატებითი ინფორმაციისთვისა და ოპერაციის დაგეგმვისათვის საჭიროა: დუპლექს-სონოგაფია, სისხლძარღვების გამოსაკვლევი ტექნიკა – არაინვაზიური კომპუტერულ-ტომოგრაფიული ანგიოგრაფია (კტ-ანგიო) ან მაგნიტურ-რეზონანსული ანგიოგრაფია (მრ-ანგიო), ანდა ინვაზიური გამოკვლევა – დიგიტალური სუბტრაქციული ანგიოგრაფია (დსა).
მკურნალობის მეთოდებისთვის იხილეთ გვერდი “მკურნალობა/ოპერაცია”.